Projekt „W poszukiwaniu wspólnego pola uwagi”
– realizowany przy wsparciu finansowym Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych
i Stowarzyszenia na Rzecz Wspierania Osób Niepełnosprawnych „Pod Skrzydłami”

Projekt „W poszukiwaniu wspólnego pola uwagi” - zadanie z zakresu rehabilitacji zawodowej i społecznej osób niepełnosprawnych, realizowany przy wsparciu finansowym Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych w konkursie ogłoszonym przez Regionalny Ośrodek Polityki Społecznej w Białymstoku od 27.11.do 31.12.2017 r. przez podopiecznych Stowarzyszenia na Rzecz Wspierania Osób Niepełnosprawnych „Pod Skrzydłami”.

W ramach projektu odbywa się wiele zajęć mających na celu nabywanie, rozwijanie i podtrzymywanie umiejętności niezbędnych do samodzielnego funkcjonowania osób niepełnosprawnych, w tym także zajęcia rozwijające umiejętności sprawnego komunikowania się z otoczeniem osób z autyzmem i z niepełnosprawnością intelektualną.

W ramach projektu odbywają się zajęcia z alternatywnych sposobów komunikacji metodą PECS. Są to zajęcia indywidualne. Bierze w nich udział 5 podopiecznych stowarzyszenia. Celem zajęć prowadzonych metodą PECS u naszych podopiecznych jest umożliwienie porozumiewania się za pomocą symboli, kształtowanie umiejętności wyrażania swoich potrzeb, stanów emocjonalnych za pomocą symboli, kształtowanie umiejętności tworzenia planu (dnia) za pomocą symboli.

PECS jest systemem znaków obrazkowych służących do rozwijania komunikacji dla osób upośledzonych umysłowo i fizycznie oraz dla osób z poważnymi problemami w zakresie rozumienia języka i posługiwania się mową dźwiękową np. autystów. Obrazki posortowane są w grupy tematyczne. System obrazków pomaga w porozumiewaniu się z otoczeniem, sygnalizowaniu swoich potrzeb, wzbogaca słownik tzw. „bierny”. Przez wskazywanie na pojedyncze obrazki dziecko może przekazać swoją potrzebę fizjologiczną, np. że chce iść do toalety, że jest głodne, że go coś boli. W dużym stopniu ułatwia to szybsze zaspokojenie jego potrzeby, ponieważ często musimy się domyślać czego potrzebuje, a nie zawsze poprawnie odczytujemy tę potrzebę – co nasila zdenerwowanie dziecka. Gdy uczeń nauczy się wskazywania odpowiednich znaków obrazkowych, bardzo ułatwi mu to kontakt z otoczeniem. W ramach projektu zakupiony został program Boardmaker, wspierający komunikację alternatywną, przeznaczony do tworzenia tablic komunikacyjnych, nakładek, kart pracy, planów dnia. To doskonałe narzędzie wspomagające proces komunikacji osób niemówiących, a także naukę języka osób w każdym wieku, naukę czytania, pisania. Umożliwia tworzenie książek komunikacyjnych, wspomaga doskonalenie umiejętności posługiwania się symbolami.

Dzięki tej metodzie dziecko może poszerzać swoją wiedzę o świecie w sposób pozajęzykowy. Jednak, aby doszło do takiego samodzielnego zrozumiałego posługiwania się obrazkami potrzeba dużo czasu i umiejętności dziecka. Przede wszystkim, aby dziecko potrafiło używać tego alternatywnego sposobu komunikacji, jakim są obrazki musi rozumieć i poznać znaczenie treści znaków, różnicowania ich. To wymaga długiego czasu pracy. Warto jednak podejmować próby, gdyż dzieci upośledzone umysłowo oraz dzieci z autyzmem lepiej rozumieją co będzie się działo, jeśli otrzymają informację wizualną. Przyjęcie informacji tylko werbalnej, usłyszanej, sprawia im ogromne trudności. Osoby te często potrzebują informacji wzrokowej np.: piktogramu, obrazka, rysunku, podpisu, by móc daną wiadomość lepiej przyswoić. Należy, więc dzieciom autystycznym tak organizować zajęcia, informacje, sytuacje uczenia, aby dziecko rozumiało, co ma robić i czego od niego oczekujemy.

Dzięki rozwijaniu komunikacji metodą PECS uczeń uświadamia sobie swoje możliwości, wzbogaca własną osobowość, umacnia wewnętrzną niezależność, nawiązuje kontakty, porozumiewa się z innymi. Nauczycielom natomiast ułatwia poznanie psychiki ucznia, jego myśli, marzeń i potrzeb.

Kolejne zajęcia realizowane w ramach projektu to zajęcia w zakresie Treningu Umiejętności Społecznych. Realizowane są w dwojaki sposób: grupowo, z tej formy korzysta 7 podopiecznych oraz indywidualnie, z tej formy korzysta 2 podopiecznych.

Zajęcia te skierowane są do dzieci przejawiających jakościowe zaburzenia w zakresie komunikacji, interakcji społecznych oraz wzorców zachowań i wyobraźni. Celem zajęć jest nawiązywanie kontaktu wzrokowego, koncentrowanie i utrzymywanie uwagi na nauczycielu, rówieśnikach i pomocach edukacyjnych, nauka wykonywania podstawowych poleceń, rozpoznawanie uczuć i wyrażanie ich w sposób akceptowany społecznie.

Trening umiejętności społecznych to okazja do kształtowania umiejętności komunikacyjnych, współpracy w grupie, rozwiązywania konfliktów, radzenia sobie z emocjami oraz modyfikowania zachowań na bardziej aprobowane społecznie.

Spotkania są prowadzone w sposób atrakcyjny dla dzieci z połączeniem dobrej zabawy z nauką niezbędnych w życiu każdego człowieka umiejętności.

Ważnymi elementami tych zajęć są integracja grupy i oswojenie się z nowymi osobami oraz koniecznością wchodzenia we wzajemne interakcje, podawanie precyzyjne instrukcji i modelowanie zachowań, ćwiczenia umożliwiające nabycie nowych umiejętności, utrwalenie ich i doświadczenie nowej jakości przeżyć związanych z nabywaniem nowych kompetencji.

Na zajęciach ćwiczy się umiejętności: zawierania znajomości, słuchania, zadawania pytań, odmawiania, inicjowania rozmowy, dyskutowania, radzenia sobie z uczuciami. Dzieci nabywają takie umiejętności jak: radzenie sobie ze swoimi problemami, np. z przeżywaniem sukcesu i porażki, potrafią reagować na zaczepki innych, pohamować własną złośliwość, rozwiązywać konflikty z rówieśnikami, czekać na swoją kolej i słuchać polecenia do końca oraz ponosić konsekwencje swoich działań.

Dzięki zajęciom Treningu Umiejętności Społecznych dzieci zdobywają: możliwość rozpoznawania treści przeżywanych emocji, przeżycia i nauczenia się kontrolowanych sposobów odreagowania napięcia emocjonalnego i fizycznego, poprawę koncentracji uwagi; pohamowanie spontanicznych reakcji, przeżycia pozytywnych doświadczeń w grupie rówieśniczej,  poprawę samooceny.

Zapraszamy do obejrzenia zdjęć

Katarzyna Zalewska